Στο πεδίο της φιλοσοφίας της τεχνολογίας μπορεί να βρει καμιά και κανείς μία ευρεία γκάμα θεωριών και προσεγγίσεων για μία μεγάλη ποικιλία θεματικών και προβληματικών. Όλες τους επιχειρούν είτε να εντοπίσουν κάποια ουσία της τεχνολογίας, είτε να αναφερθούν στον ρόλο της τεχνολογίας στις διάφορες κοινωνίες (είτε αρχαίες είτε νεότερες) είτε να συσχετίσουν την τεχνολογία με διάφορες άλλου είδους συνιστώσες όπως πολιτικές ή κοινωνικές ή ηθικές και να αναλύσουν το πάντρεμα αυτό. Σε κάθε περίπτωση το ζήτημα του κατά πόσο η τεχνολογία αποτελεί κάτι αποκομμένο από την κοινωνία που εξελίσσεται μόνο του ή κάτι εγγενώς κοινωνικό είναι ακόμη και σήμερα ζωντανό και ταλανίζει όχι μόνο όσους θεωρητικά ασχολούνται με την τεχνολογία αλλά και τους πολύ πρακτικά ενασχολούμενους, ακόμη και να μην το γνωρίζουν.
Σε αυτό το σεμινάριο θα προσπαθήσουμε να γνωρίσουμε κάποιες από τις πιο γόνιμες θεωρητικές παραδόσεις στη φιλοσοφία της τεχνολογίας, με βάση τις οποίες παράγεται φιλοσοφικό έργο ακόμη και σήμερα, ενώ στη συνέχεις θα επιχειρήσουμε να παρακολουθήσουμε κάποιες ζωντανές ακόμη και σήμερα στη βιβλιογραφία προβληματικές γύρω από σημαντικά τεχνουργήματα όπως το διαδίκτυο, τα ψηφιακά παιχνίδια ή νέες μεθόδους παραγωγής και οικονομίας. Στο τέλος του σεμιναρίου, όσες και όσοι το έχουν παρακολουθήσει θα είναι σε θέση να αντιληφθούν τις κοινωνικές, πολιτικές και ηθικές προεκτάσεις σημερινών τεχνολογιών, ενώ θα μπορούν να ασκήσουν γόνιμη κριτική σε τεχνολογίες που χρησιμοποιούμε όλοι μας στην καθημερινότητά μας. Η τεχνολογία διέπει τη ζωή μας σε πολύ μεγάλο βαθμό σήμερα. Εντούτοις την έχουμε κατανοήσει σε πολύ μικρό βαθμό, κάτι που πολλές φορές οδηγεί σε οδυνηρές συνέπειες.
Πρόγραμμα σεμιναρίων:
Τα σεμινάρια θα διεξάγονται κάθε Παρασκευή απόγευμα, από την Παρασκευή 28 Απριλίου.
Διάρκεια κάθε συνάντησης: 2 ώρες.
- Εισαγωγή στη Φιλοσοφία της Τεχνολογίας
Παρουσίαση βασικών οπτικών και προβληματικών που ανακύπτουν από διαφορετικές παραδόσεις στο πεδίο της φιλοσοφίας της τεχνολογίας. - Η Ουσιοκρατική προσέγγιση της τεχνολογίας: Jacques Ellul και Martin Heidegger
Παρουσίαση της «ουσιοκρατικής προσέγγισης της τεχνολογίας». Πώς αναδύεται ο τεχνολογικός «κόσμος»; Τι είναι η Πλαισιοθέτηση στον Heidegger; Και πως ερμηνεύεται η δυστοπία; - Σπουδές Επιστήμης και Τεχνολογίας: Θεωρία δρώντος-δικτύου και Κατασκευασιοκρατία
Γνωριμία με προβληματικές που εμπίπτουν στη θεωρία τόσο του Bruno Latour όσο και άλλων στοχαστών στο πεδίο
των Σπουδών Επιστήμης και Τεχνολογίας, καθώς και της λεγόμενης κοινωνικής
κατασκευασιοκρατίας του ιδίου πεδίου. - Κριτική προσέγγιση της τεχνολογίας
Παρουσίαση της κριτικής θεωρίας της τεχνολογίας του Andrew Feenberg, των φιλοσοφικών του θεμελίων καθώς και των κοινωνικών και πολιτικών της απολήξεων - Το διαδίκτυο στη θεωρία
Εξερεύνηση θεωριών ως προς το διαδίκτυο που αναδεικνύουν τη σημασία του εν λόγω τεχνουργήματος
6.Ψηφιακά Παιχνίδια και Παιχνιδοποίηση
Παρουσίαση του σύγχρονου πεδίου της φιλοσοφίας του παιχνιδιού. Επέκταση στις ψηφιακές τεχνολογίες και τα ψηφιακά παιχνίδια καθώς και στην παιχνιδοποίηση του κόσμου και της εργασίας σήμερα.
- Η διαμάχη μετανθρωπιστών και διανθρωπιστών στις σημερινές τεχνολογικοποιημένες κοινωνίες
Τι είναι ο μετανθρωπισμός και ο διανθρωπισμός; Πως συνδέονται με τις ψηφιακές τεχνολογίες; Και τι κοινωνικά, πολιτικά, ηθικά αλλά και γνωσιοθεωρητικά θέματα προβάλλουν από αυτή τη διαμάχη σήμερα; - Ψηφιακά κοινά
Τι είναι τα κοινά και τι τα ψηφιακά κοινά; Πώς σχετίζονται με την τεχνολογία; Τι συνέπειες επιφέρουν στους
τεχνολογικούς σχεδιασμούς; Αποτελούν ισχυρή εναλλακτική σε υπάρχοντα τεχνολογικά, παραγωγικά και οικονομικά συστήματα;
Προτεινόμενη Βιβλιογραφία:
Achterhuis Hans (επιμ.), American Philosophy of Technology: The Empirical Turn, μτφρ. Robert P. Crease. Μπλούμινγκτον: Indiana University Press 2001.
Bijker W. και J. Law (επιμ.), Shaping Technology/Building Society: Studies in Sociotechnical Change, Κέιμπριτζ: MIT Press 1992.
Feenberg Andrew, Technosystem. The Social Life of Reason, Κέιμπριτζ & Λονδίνο: Harvard University Press 2017.
Feenberg Andrew, Μεταξύ λόγου και εμπειρίας. Κείμενα για την τεχνολογία και τη νεωτερικότητα, μτφρ. Γ. Περπερίδης, Θεσσαλονίκη: Ροπή 2022.
Kirkpatrick Graeme, Computer Games and the Social Imaginary, Κέιμπριτζ: Polity 2013.
Περπερίδης Γιάννης, «Η Φαντασιακή Θέσμιση του Κυβερνοχώρου» στο Ελεάνα Πανδιά και Παναγιώτης Κάπος (επιμ.), Μέσα, Πληροφορία & Επικοινωνία στην Ψηφιακή Εποχή.
Ψυχολογικές Πολιτισμικές και Φιλοσοφικές Προσεγγίσεις, Αθήνα: Oasis 2021, σ. 225-246.
Περπερίδης Γιάννης, «”Χακάροντας” τη νεωτερικότητα: τεχνολογική εξέλιξη και δημοκρατικός εξορθολογισμός στον Άντριου Φήνμπεργκ» στο Μεταξύ Λόγου και Εμπειρίας.
Κείμενα για την τεχνολογία και τη νεωτερικότητα, μτφρ. Γ. Περπερίδης, Θεσσαλονίκη: Ροπή 2022, σ. 403-426.
Ροϊνιώτη Ελίνα, Πανδιά Ελεάνα, Σκαρπέλος Γιάννης (επίμ.), Ψηφιακά Παιχνίδια.
Φιλοσοφικές, Κοινωνικές και Πολιτισμικές Αναζητήσεις, Αθήνα: Oasis 2019.
Σχισμένος Αλέξανδρος, «Η Πολιτική Ποιμαντική του Facebook», Kaboom. Ημερολόγια πριν τη Μεγάλη Έκρηξη, τ. 2 2017: 177-195.
Σχισμένος Αλέξανδρος, Εισαγωγή στην Κριτική του Ψηφιακού Λόγου, Αθήνα: Athenschool 2021.
Zuboff Shoshana, The Age of Surveillance Capitalism. The fight for a Human Future at the New Frontier of Power, Λονδίνο: Profile Books 2019.
ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
Ο Γιάννης Περπερίδης είναι υπ. Διδάκτωρ Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.
